ચોમાસાને લઈને માઠા સમાચાર : આ વર્ષે ભારતમાં થશે અલ નીનોની વાપસી, સમગ્ર દેશમાં દુકાળનો ખતરો

જ્યારે પ્રશાંત મહાસાગરની સપાટી પર ગરમ પાણીનો પ્રવાહ રચાય છે, ત્યારે તેને અલ નિનો કહેવામાં આવે છે. અલ નીનોની રચનાને કારણે સમગ્ર વિશ્વમાં આબોહવામાં પરિવર્તન આવે છે. અલ નીનો ભારતીય ચોમાસાની હિલચાલ માટે જરૂરી પેસિફિક મહાસાગરમાંથી વરાળ ખેંચે છે. પરિણામે ભારતમાં વરસાદ ઓછો થાય છે. છેલ્લા 10 વર્ષમાં 2014 અને 2015માં સતત બે વર્ષ સુધી અલ નીનોના કારણે ભારતમાં દુષ્કાળ પડ્યો હતો.

દેશની કૃષિ અર્થવ્યવસ્થા પણ પડી ભાંગી હતી. ત્યાર બાદ હવે 2023માં અલ નીનોનો વિકાસ થઈ રહ્યો હોવાથી ભારતને ફરીથી દુષ્કાળની સ્થિતિનો સામનો કરવો પડે તેવી શક્યતા છે. અલ નીનોને કારણે એક વર્ષમાં સરેરાશ કરતાં 10 થી 30 ટકા ઓછો વરસાદ પડે છે. જેથી પાકનું આયોજન ખોરવાય છે. તેમજ ખોરાકની અછતનો સામનો કરવાનો ભય રહે છે.

IIT અર્થ સિસ્ટમ્સના પ્રોફેસર રઘુ મુર્તુગુડ્ડેએ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે મોસમી અસર લા નીના હોય છે, ત્યારે ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રશાંત મહાસાગર ગરમીને શોષી લે છે અને પાણીનું તાપમાન વધે છે. અલ નીનોના પ્રભાવ દરમિયાન આ ગરમ પાણી પશ્ચિમ પેસિફિકથી પૂર્વ પેસિફિક તરફ વહે છે. લા નીનાના સળંગ ત્રણ સમયગાળાનો અર્થ એ છે કે ગરમ પાણીની માત્રા તેની ટોચ પર છે. આવી સ્થિતિમાં અલ નીનોની અસર પાછી આવવાની તમામ શક્યતાઓ છે. શું અલ નીનો આ વખતે 2015-16 જેટલો તીવ્ર હશે? આપણે ફક્ત વસંતઋતુમાં જ આના સંકેતો મળી શકે છે.

અલ નિનોનો ઇતિહાસ

2000 થી 2019 સુધીના ડેટા પર નજર કરીએ તો, દુષ્કાળના વર્ષોના ચાર ઉદાહરણો છે. 2002 અને 2009માં રાષ્ટ્રવ્યાપી ખાધ અનુક્રમે 19% અને 22% હતી, જેને સૌથી ગંભીર દુષ્કાળના વર્ષો ગણવામાં આવ્યા હતા. 2015-16માં અલ નીનોની અસર જોવા મળી હતી. આ સાથે લાંબા સમયથી ચાલતા જળવાયુ પરિવર્તને પણ આમાં ભૂમિકા ભજવી હતી. છેલ્લા 25 વર્ષમાં માત્ર એક જ વાર, 1997માં, દેશમાં અલ નીનો હોવા છતાં સરેરાશ કરતાં 2% વધુ વરસાદ પડ્યો હતો.

અલ નીનો એ એક ચક્રીય પર્યાવરણીય સ્થિતિ છે જે પ્રશાંત મહાસાગરના વિષુવવૃત્તીય પ્રદેશમાં શરૂ થાય છે. જે સમુદ્ર-વાતાવરણની ક્રિયા પ્રતિક્રિયાઓને કારણે સમુદ્રની સપાટીના તાપમાન, વરસાદ, વાતાવરણીય દબાણ, પ્રવાહો વગેરેમાં ફેરફાર થાય છે.

નોંધ : આ આર્ટીકલ ફક્ત તમને માહિતી મળી રહે એના માટે લખવામાં આવેલ છે.વાંચવા બદલ તમારો ખુબ ખુબ આભાર.